بررسی میزان تجمع فلزات در ماهی های سواحل بندر لنگه و بندرعباس .....


 



به منظور مطالعه غلظت فلزات سنگین در ماهیان مختلف سواحل استان هرمزگان و مقایسه غلظت فلزات سنگین در گونه های مختلف هم چنین مقایسه مناطق صیادی مختلف در این استان، به بررسی غلظت فلز سرب و کادمیوم در بافت کبد کفشک گرد (Euryglossa orientalis) و کفشک تیزدندان (Psettodes erumei) در دو منطقه صیادی بندرعباس و بندر لنگه پرداخته شد. نمونه ها پس از تهیه شدن با استفاده از روش موجود در کتاب استاندارد متد به آزمایشگاه منتقل و پس از بیومتری بافت هدف جدا و پس از خشک شدن، پودر شدن و هضم شیمیائی جهت تعیین میزان فلز سرب (pd) و کامیوم (Cd) توسط دستگاه جذب اتمی آنالیز شدند. میانگین غلظت سرب در کبد کفشک تیزدندان در بندرعباس ۴۷/۵۵ ppm و در بندر لنگه ۳۸/۴۶ ppm و میانگین غلظت سرب در کبد کفشک گرد در بندرعباس ۸۷/۹۴ ppm و در بندر لنگه ۰۹/۸۶ ppm بوده است. هم چنین میانگین غلظت کادیوم در کبد کفشک تیزدندان در بندرعباس ۱۶/۷۹ و در بندر لنگه ۷۶/۴۸ ppm میانگین غلظت کادیوم در کبد کفشک گرد در بندرعباس ۳۷/۴۰ ppm و در بندر لنگه ۸۳/۳۹ ppm به دست آمد. طبق اطلاعات به دست آمده اختلاف معنی داری بین میانگین ها مشاهده نشد. ضمناً در مورد غلظت سرب در بافت کبد دو گونه تفاوت معنی داری وجود داشت. با بررسی دیگری که در زمینه ارتباط بین غلظت فلز و طول و وزن ماهیان انجام شد مشخص گردید که بین این پارامترها ارتباط کاملاً معنی داری وجود دارد بدین معنی که با افزایش طول و وزن شدت آلودگی نیز افزایش می یابد. با توجه به غلظت های به دست آمده در بافت کبد و حدود استاندارد FDA ماهیان مذکور قابل مصرف نمی باشند.
● اثرات فلزات سنگین بر سلامت انسان
مطالعه پیرامون نقش فلزات سنگین در محیط زیست و اثرات آنها بر سلامت انسان و موجودات از دیرباز مورد توجه بسیاری از پژوهشگران بوده است. از آن جا که فلزات سنگین به دلیل برخورداری از خاصیت تجمع پذیری، در بافت های مختلف و عدم تجربه پذیری و نیز مقاومت در برابر تغییرات بیولوژیکی پس از ورود به محیط قادرند در چرخه حیات به حرکت چرخه ای خود ادامه داده و به تدریج در بافت های چرب و نیز در مصرف کنندگان تکامل یافته، ذخیره گردند و از این راه موجب بروز خطرات عدیده سمی، حاد و مزمن و حتی اثرات سوءژنتیکی شوند.
بسیاری از فلزات به طور طبیعی در اکوسیستم های آبی وجود دارند و حتی تعدادی از آنها در بقاء موجودات نقش حائز اهمیتی را ایفا می کنند (مانند آهن، روی، کبالت) با این وجود چنان چه غلظت این فلزات از حد مشخصی فراتر رود موجب بروز اختلال در شبکه های غذائی و به طور کلی فعالیت آبزیان می شود.
امروزه به دلیل افزایش استقرار صنایع مختلف در سواحل و رشد و توسعه شهرهای ساحلی، اکوسیستم های آبی و آبزیان آنها از آلودگی های تخلیه شده به آب ها توسط صنایع مختلف و کشتی ها، تأثیر می پذیرند. این تأثیرات از بدو ورود آلودگی به اکوسیستم به صورت کاهش فعالیت های زیستی موجودات و در برخی موارد تلفات شدید آبزیان نمود پیدا می کند. فلزات سنگین اثرات مختلفی مانند کاهش رشد، تغییر رفتار، تغییرات ژنتیکی و مرگ و میر آبزیان را باعث می شوند. این گونه رفتار سبب زوال زیستی آبزیان می گردد. نابودی یا کاهش گونه ای خاص سبب تغییر در اکوسیستم آب گشته و توازن آنها را به هم می زند.


فلزات سنگین سبب انعقاد لعاب سطحی بدن (موکوس) و آبشش ماهیان می شوند. هم چنین مشخص شده است که ماهی ها در محلول های سرب در اثر تنگی نفس شدید می میرند. میزان سمیت فلزات سنگین بسته به شکل فلز در آب (معدنی یا آلی) حضور یا عدم حضور سایر فلزات، فاکتورهای محیطی از قبیل دما، اکسیژن محلول، شوری و شرایط موجود زنده از قبیل مرحله زندگی، سن، جنس، میزان فعالیت، نوع تغذیه و ... تغییر می کند.
سطوح مختلف جذب یک فلز منعکس کننده تفاوت در رژیم غذائی و یا توانائی های کنترل هومواستاتیکی دارد. مطالعات زیادی ارتباط میزان فلزات در ماهیان و مکان های تغذیه را ثابت کرده است. گونه های بنتوز خوار و شکارچیان معمولاً مقادیر بالائی از فلزات را در خود دارند. مطالعه پیرامون فلزات سنگین به خصوص در مورد محیط های آبی و آبزیان در سطح جهان به طور بسیار گسترده ای صورت گرفته است.
ذخیره سازی و تجمع زیستی مواد آلوده کننده و به خصوص فلزات سنگین در آبزیان تابعی از شرایط اکولوژی، فیزیکی، شیمیائی و بیولوژیکی موجود در آب می باشد که به جایگاه موجود در زنجیره غذائی، خصوصیات فیزیکی و شیمیائی آب، وضعیت اکولوژیکی ماهی و واکنش های ارگان های مختلف ماهی وابسته است.
اصولاً فلزات سنگین بیشتر در بافت هائی وجود دارند که فعالیت های متابولیکی بالائی دارند. کلیه ها، کبد و ماهیچه ها از مهم ترین این اندام ها هستند. آلودگی شدید منابع آبی با سرب موجب سیاه شدن باله ها و خمیدگی ستون فقرات در ماهیان می شود. هم چنین ثابت شده است که فلز سرب بر روی دستگاه تناسلی تأثیرات سوء وارد کرده و می تواند سبب بروز اختلالات ژنتیکی شود. سرب معمولاً در قسمت های اسکلتی سخت پوستان بیشتر از قسمت های عضلانی تجمع پیدا می کند.
میزان جذب کادمیوم در جانوران ناشی از نوع تغذیه آنهاست. کبد و کلیه محل مناسبی جهت تمرکز کادمیوم می باشد. صدف های دریائی نیز از غلظت بالائی از کادمیوم برخوردارند. مهم ترین راه های جذب فلزات سنگین در ماهیان عبارتند از:
▪ جذب سطحی: تنها شواهد اندکی مبنی بر جذب فلزات سنگین از طریق پوست موجود است. زیرا معمولاً چنین پنداشته می شود که سطح بدن ماهی مانع از ورود مواد زیان بار موجود در آب به داخل بدن می شود. از طرفی ماهیان با ترشح مواد مخاطی (Mucus) بر روی پوست تا اندازه زیادی از ورود آلاینده ها به بدن جلوگیری می کنند.
▪ جذب از طریق دستگاه تنفسی: برنش ها نه تنها اندام های اصلی تبادلات گازی در ماهیان هستند بلکه نقش قابل ملاحظه ای را در جذب مواد (حتی فلزات) ضروری و غیرضروری از آب را برعهده دارند. پس از جذب فلزات سنگین توسط برنش ها این فلزات در تمامی بدن پراکنده شده و در اندام های به خصوصی نظیر کبد و کلیه تجمع می یابند.
▪ از طریق دستگاه گوارش: جذب فلزات غیرمحلول توسط ماهیان تنها از طریق دستگاه گوارش میسر است. در بسیاری از اکوسیستم های آبی، آلودگی ماهیان به واسطه استفاده غذائی از موجودات زنده حاوی فلزات بوده و غذاهای آلوده به فلزات سنگین یک منبع بسیار آلوده تر از آب می باشد. هم چنین باید به نقش رسوبات به عنوان جایگاه نهائی آلاینده ها در محیط های آبی و تغذیه بسیاری از کف زیان و تماس مستقیم با آنها نیز اشاره کرد.
کفشک ماهی از گونه ای کف زی می باشد که به دلیل تماس مستقیم با رسوبات و رژیم تغذیه می تواند شاخص مناسبی از وضعیت بستر و آلودگی های منطقه باشد. در منطقه صیادی بندرعباس به دلیل وجود صنایع مختلف و نیز وجود دو اسکله بزرگ کشور و هم چنین تردد کشتی های نفتکش و تجاری، در معرض آلودگی های مختلفی قرار دارد. که در این پژوهش به بررسی فلزات سنگین کادمیوم (Cd) و سرب (pb) در دو بافت کبد و ماهیچه دو گوه از کفشک ماهیان منطقه به نام های کفشک گرد و کفشک تیزدندان در منطقه صیادی بندرعباس و بندر لنگه پرداخته شده است. لازم به ذکر است که این گونه ها از گونه های تجاری منطقه می باشند که مورد تغذیه انسان نیز قرار می گیرند.
● مواد و روش ها
در این پژوهش دو گونه ماهی به نام های کفشک گرد از خانواده Solidea و کفشک تیزدندان از خانواده Psettodidea مورد بررسی قرار گرفتند. این گونه ها از گونه های تجاری در منطقه می باشند که از گونه های کف زی هستند و به عنوان شاخص مناسبی برای نشان دادن وضعیت بستر هستند. منبع تغذیه کفشک گرد براساس اولولیت غذائی به ترتیب عبارتند از: زوبنتوزها و بی مهرگان کف زی. این گونه دارای بدن بیضوی و پهن است. رنگ بدن آن خاکستری یا قهوه ای با لکه های درشت نامشخص در طرف چشم دار بدن است. از نظر پراکنش در سراسر دریای عمان تا خلیج فارس و قسمت شرقی خلیج فارس تا بندر بوشهر وجود دارد.
منبع تغذیه کفشک تیزدندان نیز براساس اولویت غذائی عبارتند از: زوبنتوزها یا نکتون ها و سفالوپدها، Finifish و سایر سخت پوستان. رژیم غذائی کفشک تیزدندان بیشتر حالت گوشتخواری دارد و حداکثر طول این گونه در خلیج فارس و دریای عمان ۶۰ سانتی متر است. رنگ بدن آن معمولاً قهوه ای ـ خاکستری است و دارای بدن بیضوی و پهن ولی ضخیم تر از سایز کفشک ماهیان است. هر دو چشم این گونه در یک طرف بدن قرار دارد. از نظر پراکنش در سراسر خلیج فارس و دریای عمان دیده می شود.
گونه های ماهی صید شده از ۲ منطقه صیادی بندرعباس و بندر لنگه تهیه شدند. نمونه های کفشک ماهی مورد مطالعه از طریق سفر به منطقه و تهیه نمونه تازه صورت گرفت. لازم به ذکر است که کفشک ماهیان توسط تورهای ترال صید می شوند که برخی از انواع کوچک تر آنها را نمی توان در مشتاهای ساحلی مستقر در برخی مناطق استان تهیه کرد.
از هرگونه تعداد ۱۲ عدد (۶ عدد از بندرعباس و ۶ عدد از بندرلنگه) تهیه شد. تمامی نمونه ها با حضور در منطقه صیادی و خریداری از صیادان بر روی لنج با بررسی شرایط نگهداری ماهی توسط صیاد (نگهداری بر روی یخ) تهیه شد. لازم به ذکر است که تنها گونه هائی انتخاب می شد که شرایط نگهداری آنها توسط صیاد مناسب و بر روی یخ بود و از تازه بودن و سالم بودن آنها براساس مشاهده و بررسی آبشش، میزان موکوس روی بدن (کفشک ماهی تازه صید شده دارای موکوس بسیار زیادی بر روی بدن است)، بررسی چشم ها و کمک کارشناس شیلات از صیاد خریداری شد. نمونه ها پس از خریداری با استفاده از روش ذکر شده در کتاب استاندارد متد (حمل در کیسه پلاستیکی و روی یخ) به آزمایشگاه منتقل شد.
بیومتری ماهیان در آزمایشگاه توسط تخته بیومتری و ترازو (با دقت ۱ گرم) انجام شد. پس از این مرحله برای برداشت بافت هدف از ماهیان (کبد)، نمونه ها توسط تیغه پاک و از جنس استیل، کالبدشکافی و جدا شدند. کالبدشکافی نمونه ها تماماً از سمت بالای بدن گونه ها (سمت چشم دار آنها) صورت گرفت. بافت به دست آمده پس از توزین در پتریدیش (شیشه ساعت) قرار گرفت تا در مرحله بعد برای خشک شدن در آون قرار بگیرد. برای تهیه نمونه بافت کبد سعی شد تا تمامی این بافت (به جهت کوچکی و کمی وزن) از بدن ماهی جدا شود.

Deze afbeelding is verkleind. Klik op deze balk om de volledige afbeelding te bekijken. De originele afbeelding is 784x208 en 37KB.

نمونه ها پس از کدگذاری در آون در دمای ۶۵ درجه سانتی گراد برای خشک شدن قرار داده شد. در طی ۷۲ ساعت نمونه ها سه بار متوالی (۲۴ ساعت، ۴۸ ساعت و ۷۲ ساعت) توزین شد. زمانی که ۲ بار متوالی اختلاف توزین نمونه ها صفر شد، مشخص شد که نمونه ها کاملاً خشک شده اند. پس از توزین نهائی و ثبت وزن خشک نمونه ها، ۲/۰ گرم بافت خشک از هر نمونه توزین و جدا کرده و هضم شیمیائی بر روی آن انجام شد.
تمامی مراحل هضم شیمیائی نمونه ها براساس روش راپمی (MOOPAM ۱۹۹۹) انجام شد. در این مرحله ۲/۰ از هر نمونه برداشته و در هاون چینی به صورت پودر درآوردیم. سپس ۵ میلی لیتر اسید نیتریک ۶۵ درصد بر روی پودر نمونه ریختیم و ظرف را به مدت یک ساعت در دمای اتاق قرار دادیم.
محلول حاصل را در ظرف تفلونی (بمب تفلونی) ریخته و مطابق دستورالعمل دور ظرف را با ورقه آلومینیومی به طور کامل پوشانده و ظرف را به مدت ۳ ساعت بر روی هیتر (هات پلت) در دمای ۹۰ درجه سانتی گراد قرار دادیم. بعد از گذشت این زمان و خنک شدن کامل بمب تفلونی محلول حاصل را در بالون حجمی ریخته و به حجم ۵۰ میلی لیتر رساندیم. سپس برای اندازه گیری غلظت فلز در بافت هدف نمونه را در دستگاه جذب اتمی قرار دادیم. دستگاه جذب اتمی مورد استفاده این آزمایش دستگاه جذب اتمی با شعله مدل M۵ بود که توسط شرکت Thermo ساخته شده بود.
● نتایج
نمونه های بافت تهیه شده، توسط دستگاه جذب اتمی جهت مشخص شدن غلظت فلز سرب و دمیوم آنالیز شد. داده های خام به دست آمده از دستگاه جذب اتمی را با وارد کردن در فرمول (۱) به صورت داده های اولیه (غلظت) درآمدند.
سپس با وارد کردن میزان درصد رطوبت و قرار دادن اعداد در فرمول (۲)، غلظت نهائی به دست آمد. آنالیز آماری این داده ها تماماً توسط نرم افزار Spss۱۱.۵ انجام شد.
فرمول شماره (۱) که در آن:

A= غلظت محاسبه شده توسط دستگاه
B= ـ۵۰ میلی لیتر (حجم نهائی)
N= وزن اولیه (۲/۰ گرم)
V= غلظت فلز مورد نظر
فرمول شماره (۲) که در آن:

V= غلظت به دست آمده از فرمول شماره (۱)
T= درصد رطوبت
Vf= غلظت نهائی و تصحیح شده
براساس غلظت های به دست آمده مشخص شد که میانگین غلظت سرب در کبد کفشک تیزدندان در بندرعباس ۴۷/۵۵ ppmو در بندر لنگه ۳۸/۴۶ ppm و میانگین غلظت سرب در کبد کفشک گرد در بندرعباس ۸۷/۹۴ ppm و در بندر لنگه ۰۹/۸۶ ppm بوده است. هم چنین میانگین غلظت کادمیوم در کبد کفشک تیزدندان در بندرعباس ۱۶/۷۹ ppm و در بندر لنگه ۷۶/۴۸ ppm و میانگین غلظت کادمیوم در کبد کفشک گرد در بندرعباس ۳۷/۴۰ و در بندر لنگه ۸۳/۳۹ ppm به دست آمد. دامنه غلظت فلزات و میانگین آنها در جدول ۱ آورده شده است.
با مقایسه غلظت کادمیوم در کبد هر دو گونه و در ایستگاه های مختلف علی رغم وجود اختلاف در میانگین غلظت فلزات، هیچ گونه اختلاف آماری معنی داری بین ایستگاه ها و گونه ها مشخص نشد.
هم چنین با مقایسه غلظت فلز سرب در کبد تنها در بین گونه ها تفاوت معنی داری مشاهده شد که می تواند ناشی از نوع تغذیه و رژیم غذائی متفاوت گونه ها و یا سن آنها باشد. در مورد این فلز نیز هیچ گونه تفاوت معنی داری بین دو منطقه دیده نشد.
با بررسی دیگری که در زمینه ارتباط بین غلظت فلزات مذکور و طول و وزن ماهیان در هر گونه انجام شد (توسط آزمون همبستگی پیرسون) مشخص شد که بین این پارامترها با غلظت فلز ارتباط کاملاً معنی داری وجود دارد. بدین معنی که با افزایش وزن و یا طول ماهی غلظت این فلزات نیز افزایش می یابد. که تأییدکننده اصل تجمع زیستی فلزات سنگین در موجودات است.

Deze afbeelding is verkleind. Klik op deze balk om de volledige afbeelding te bekijken. De originele afbeelding is 708x276 en 39KB.

● نتیجه گیری
با بررسی نتایج به دست آمده مشخص می شود که مناطق صیادی بندر لنگه و بندرعباس از نظر آلودگی به فلزات سنگین مورد بررسی در وضعیت مشابهی نسبت به هم قرار دارند و از نظر آماری تفاوت معنی داری بین غلظت فلزات سرب و کادمیوم در ماهیان مورد بررسی در این دو منطقه وجود ندارد.
هم چنین غلظت فلزات سنگین مورد بررسی با طول و وزن گونه های کفشک ماهی مورد آزمایش رابطه مستقیم و معنی داری دارند. به این ترتیب که با افزایش طول و وزن ماهی بر میزان فلز سنگین افزوده می شود. با بررسی ارتباط غلظت کادمیوم در کبد گونه کفشک گرد با طول آن در بندرعباس مشخص شد که این پارامترها در سطح ۰۵/۰ معنی دار هستند که این پارامترها با ضریب همبستگی برابر (۸۷۴/۰) برقرار بود که نشان از وجود یک ارتباط نسبتاً قوی و مثبت بین غلظت کادمیوم در کبد و طول گونه در منطقه بندرعباس بود. هم چنین غلظت سرب در بافت کبد در سطح ۰۵/۰ با طول گونه در بندرعباس با ضریب همبستگی ۸۸۳/۰ دارای ارتباط بود. در مورد بررسی ارتباط بین غلظت فلز کادمیوم در بافت کبد کفشک گرد و طول آن در بندر لنگه مشخص شد که ارتباط در سطح ۰۵/۰ درصد و با ضریب هم بستگی ۸۹۰/۰ وجود دارد. در مورد فلز سرب و ارتباط آن با طول، این ارتباط در سطح ۰۱/۰ درصد در بافت مذکور با ضریب همبستگی بالا که عبارت بودند از بافت کبد (۰/۹۷۶) در بافت کبد گونه مورد نظر بود.
بررسی ارتباط غلظت فلز کادمیوم در بافت کبد کفشک تیزدندان با طول گونه نشان داد که غلظت فلز مذکور در بافت کبد این گونه با طول آن ارتباط معنی داری ندارد. فلز سرب نیز در بافت کبد همین گونه با طول ارتباط معنی داری نداشت. بررسی ارتباط بین غلظت کادمیوم در بافت کبد کفشک تیزدندان در این منطقه با طول آن نشان داد که این ارتباط در سطح ۰۵/۰ درصد معنی دار و دارای ضریب همبستگی (۸۹۱/۰) است. فلز سرب نیز در بافت کبد با طول همبستگی آن در بافت کبد برابر (۰/۹۸۷) به دست آمد. غلظت فلز کادمیوم در بافت کبد کفشک تیزدندان در منطقه بندر لنگه ارتباط معنی داری را با وزن گونه در سطح ۰۵/۰ درصد نشان می داد که این ارتباط دارای ضریب همبستگی ۹۱۴/۰ بود. غلظت سرب نیز با وزن گونه کفشک تیزدندان در بندر لنگه در سطح ۰۵/۰ درصد ارتباط معنی داری را در سطح ۰۱/۰ با ضریب همبستگی ۹۷۷/۰ در بافت کبد نشان داد. بررسی ارتباط بین غلظت فلز کادمیوم در بافت کبد کفشک تیزدندان در بندرعباس نشان داد که ارتباط مثبت و نسبتاً قوی بین این پارامترها در سطح ۰۵/۰ وجود دارد. ضریب همبستگی این ارتباط برابر ۸۸۹/۰ بود. سرب نیز در بافت مذکور در سطح ۰۱/۰ با وزن گونه، ارتباط داشت ضرایب همبستگی این ارتباط در بافت کبد برابر ۹۹۱/۰ به دست آمد که حکایت از یک ارتباط مستقیم و بسیار قوی بین وزن و غلظت فلز سرب دارد.
اندازه گیری غلظت فلزات سنگین در خاویار و گوشت ماهیان ازون برون و قره برون در سال ۱۳۷۶ توسط مرجان صادقی نژاد نشان داد که بین غلظت فلزات در گوشت ماهیان و طول و وزن آنها ارتباط مثبت وجود دارد. هم چنین علیرضا محوری حبیب آبادی در سال ۱۳۷۷ در مطالعه ای بر روی ماهی شوریده نیز دریافت که غلظت فلزات آهن، مس، کبالت، کادمیوم، نیکل و سرب با طول و وزن این گونه ارتباط مستقیمی دارد.
مریم رفیعی در سال ۱۳۸۰ با بررسی غلظت فلز جیوه در کفشک گرد در بندر ماهشهر و مقایسه آن با وزن و طول گونه بدین نتیجه رسید که بین این دو پارامتر ارتباط مثبت و معنی داری وجود دارد. بدین معنی که با افزایش طول گونه غلظت این فلز نیز افزایش می یابد.
هم چنین غلامرضا امینی رنجبر نیز با اندازه گیری غلظت جیوه در کوسه ماهی (Carhinus dussumieri) و مقایسه آن با طول نمونه ها و وزن آنها به این حقیقت دست یافت که با افزایش طول و وزن گونه مذبور غلظت جیوه نیز افزایش می یابد.
ضمناً براساس مطالعه ای که توسط A.B.Yilmaz در سال ۲۰۰۳ میلادی بر روی دو گونه Sparus aurata و Mugil cephalus انجام شد مشخص شد که بین غلظت فلزات آهن، مس، نیکل، کروم، سرب و روی در بافت های ماهیچه ، پوست و گنادها با وزن و طول گونه ها ارتباط مثبت و معنی داری وجود دارد.
هم چنین، Alexandra Delpinho در سال ۲۰۰۲ میزان جیوه را در عضله ۵ گونه ماهی اندازه گیری کردند و دریافتند که همبستگی مثبت بین میزان جیوه و طول گونه ها و وزن آنها وجود دارد.
با مقایسه میانگین غلظت کادمیوم موجود در بدن این آبزیان با استانداردهای FDA و استانداردهای انجمن UN Protein Advisory Group اروپا این گونه ها از نظر مصرف غیرقابل مصرف هستند و غلظت فلزات سنگین در بافت کبد این گونه ها بسیار بالا است که لزوم توجه به وضعیت این اکوسیستم و آبزیان آن را بیش از پیش نشان می دهد.
هم چنین مقایسه غلظت فلز سرب نیز با استانداردهای FDA و استانداردهای انجمن UN Protein Advisory Group اروپا نیز نشان می دهد که میزان فلز سرب نیز از حد مجاز تعیین شده بسیار بالاتر است (جدول ۵) که مهم ترین دلیل آن وجود صنایع بزرگ در منطقه از جمله کشتی سازی است که مصرف رنگ های مخصوص برای بدنه کشتی ها که مانع از رشد آبزیان و موجوداتی مانند بارناکل می شود و مقادیر بالائی فلز سرب در خود دارد، است.
با توجه به آن چه بیان شد و از آن جا که کفشک ماهیان از موجودات کف زی می باشند و از بنتوزها تغذیه می کنند. لذا میزان فلزات سنگین در بدن آنها در حد بالائی قرار دارد. ضمناً باید توجه داشت که استانداردهای جهانی موجود در سطح بین المللی برای حد مجاز غلظت هر یک از عناصر سنگین با توجه به میزان مصرف فرآورده های دریائی بیان می گردد و هرگز به صورت یک کمیت ثابت مطرح نمی شود و لذا غلظت بالای به دست آمده از این آزمایش در کفشک ماهیان در کنار مصرف بالای فرآورده های مذکور می تواند بسیار زیان آور باشد. با این وجود باید توجه داشت که اندام مورد بررسی در این آزمایش کبد بوده که مهم ترین دلیل به دست آمدن غلظت های بالا در نتیجه توانائی بالای این عضو در تجمع عناصر سنگین است. به طور کلی براساس نتایج به دست آمده مشخص می شود که میزان عناصر سنگین در ناحیه مورد مطالعه بسیار بالا است، که مهم ترین منشاء این آلودگی فعالیت های صنعتی است که در سواحل استان مستقر هستند.
● پیشنهادات
به طور کلی با توجه به نتایج به دست آمده و پی بردن به آلودگی شدید در منطقه و اهمیت اکولوژی منطقه مورد مطالعه و کل خلیج فارس و با توجه به این که به طور کلی هدف اصلی انجام هر پژوهش و تحقیقی در نهایت ارائه راهکارها و پیشنهاداتی در جهت بهبود شرایط و وضع موجود است راهکارها و پیشنهادات زیر ارائه می شود:
ـ انجام یک بررسی جامع شامل اندازه گیری کلیه منابع آلوده کننده خلیج فارس
ـ انجام پژوهشی برروی گونه هائی که مورد تغذیه مردم منطقه قرار می گیرد از نظر میزان فلزات سنگین
ـ مطالعه بر روی جمعیت های انسانی ساکن در منطقه از نظر اندازه گیری فلزات در بافت های مختلف بدن مانند خون، مو، پوست یا شیر مادران شیرده و هم چنین بین سنین و جنس های مختلف
ـ انجام مطالعات پیوسته به فاصله زمانی مشخص و کوتاه مدت برای پایش منطقه، ایجاد تصفیه خانه فاضلاب برای پساب های شهری و صنعتی
ـ اندازه گیری فلزات سنگین در رودخانه های منتهی به خلیج فارس
ـ شناسائی سهم هر یک از کشورهای حوزه خلیج فارس در آلوده کردن آن تا به نسبت آلوده سازی در بهبود محیط زیست آن مساعدت کنند.
ـ تدوین استانداردهای فلزات سنگین در کشور برای مصرف آبزیان

__________________

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: